Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego powstała wraz z utworzeniem Uniwersytetu Zielonogórskiego w czerwcu 2001 r. z połączenia bibliotek dwóch zielonogórskich szkół wyższych - Politechniki Zielonogórskiej oraz Wyższej Szkoły Pedagogicznej. Dzieje biblioteki związane są nierozerwalnie z historią uczelni, są też kontynuacją jej dorobku i tradycji.
Początki biblioteki sięgają lat 60. i 70., czasów tworzenia pierwszych w województwie szkół wyższych, w 1965 r. Wyższej Szkoły Inżynierskiej, przekształconej w 1996 r. w Politechnikę Zielonogórską, a w 1971 r. Wyższej Szkoły Nauczycielskiej przekształconej dwa lata później w Wyższą Szkołę Pedagogiczną.
W obu uczelniach działały biblioteki, których zadaniem było utworzenie księgozbioru oraz warsztatu naukowo-dydaktycznego odpowiadającego potrzebom szkół. Biblioteki rozrastały się i przekształcały wraz z rozwojem uczelni. Tworzyły mniej lub bardziej rozbudowane systemy biblioteczno-informacyjne, których podstawę stanowiły biblioteki główne wspomagane przez biblioteki wydziałowe i instytutowe, nastawione na organizowanie dostępu do informacji i literatury specjalistycznej. Żadna z nich z nie miała jednak swojej siedziby. Organizacja biblioteki, jej zadania oraz profil zbiorów były odzwierciedleniem zachodzących w środowisku akademickim przemian.
Przełomowe znaczenie dla rozwoju środowiska akademickiego miało utworzenie Uniwersytetu Zielonogórskiego, nowej karty w historii uczelni ale też biblioteki. W chwili połączenia zbiory biblioteczne liczyły razem 797.510 wol./jedn., tak więc Biblioteka Uniwersytetu Zielonogórskiego stała się największą biblioteką naukową województwa lubuskiego z najbardziej znaczącym zasobem naukowym (w 2019 r. włączyła ona do swoich zasobów księgozbiór Biblioteki Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Sulechowie po konsolidacji szkoły z uniwersytetem).
Powstanie Uniwersytetu wymagało zrealizowania wielu zadań zmierzających do przygotowania nowoczesnej bazy materiałowej uczelni, a jednym z przedsięwzięć było wybudowanie w grudniu 2012 r. nowoczesnej biblioteki, spełniającej europejskie standardy dostępu do wiedzy. Zrealizowana została koncepcja biblioteki wzorowanej na osiągnięciach bibliotekarstwa naukowego oraz nowych koncepcjach budownictwa bibliotecznego, idea biblioteki otwartej, bez barier przestrzennych i organizacyjnych z wolnym dostępem do zbiorów i usług. Wybudowana ze środków unijnych, ma ona status regionalnej biblioteki naukowej. To jedna z najnowocześniejszych bibliotek akademickich w kraju. Połączyła zbiory biblioteczne Oddziału Nauk Humanistycznych i Społecznych oraz Nauk Technicznych, Ścisłych i Ekonomicznych z dwóch kampusów uniwersyteckich.
Biblioteka oferuje 600 miejsc do pracy indywidualnej i grupowej, zróżnicowaną, przyjazną przestrzeń do nauki, szkoleń, seminariów, pracy dydaktycznej, także spotkań naukowych, kulturalnych i działań artystycznych. Czytelnicy mogą korzystać z bogatej oferty usług bibliotecznych i informacyjnych opartych na nowoczesnych technologiach. Mają do dyspozycji, kabiny do pracy indywidualnej, pokoje do pracy zespołowej, sale szkoleniowe, audiowizualne, dydaktyczne, konferencyjne, galerię oraz różnorodne miejsca do pracy i odpoczynku. Budynek wyposażony jest w nowoczesne systemy bezpieczeństwa, a także systemy kontroli i ochrony zbiorów, urządzenia do samoobsługowych wypożyczeń i zwrotów książek, specjalistyczne oprogramowanie oraz komputery i skanery.
Biblioteka Uniwersytecka to zintegrowany systemem, otwarty na zmiany i potrzeby środowiska - hybrydowa biblioteka, która umiejętnie łączy w jeden wspólny kontekst ideę biblioteki tradycyjnej z nowoczesną przestrzenią cyfrową. Biblioteka hybrydowa to efekt zmian oparty na wykorzystaniu procesów cyfryzacji oraz nowoczesnych technologii informacyjnych do budowania zasobów, dostępów i usług sieciowych – w efekcie to nowy model biblioteki. To też nowa przestrzeń, interaktywne środowisko naukowe z efektywną integracją usług bibliotecznych, oparte na najnowszych technologiach i sieci Web, oferuje wolny dostęp do wiedzy i wszystkich rodzajów informacji.
Biblioteka stanowi podstawę systemu biblioteczno-informacyjnego uczelni, jej celem jest zaspokajanie potrzeb związanych z realizacją procesów dydaktycznych oraz naukowo-badawczych, głównie w zakresie dostępu do zbiorów, wyników badań naukowych oraz źródeł wiedzy.
Gromadzi księgozbiór z zakresu sztuki, nauk humanistycznych, społecznych, prawnych, technicznych, ekonomicznych, ścisłych, biologicznych oraz medycznych. Kompletuje literaturę ze specjalności objętych działalnością uczelni. W jej zasobach jest prawie 900-tysieczny zbiór obejmujący różnego rodzaju dokumenty: książki, czasopisma, zbiory specjalne, w tym cenne wydawnictwa narodowego i europejskiego dziedzictwa kulturowego (rękopisy i starodruki, dokumenty kartograficzne oraz graficzne), a także zbiory muzyczne, audiowizualne, dokumenty życia społecznego, mikroformy, normy i patenty. Oprócz zbiorów tradycyjnych biblioteka oferuje także dostęp do krajowych i światowych zasobów nauki - 5.5 mln dokumentów elektronicznych (m.in. ok. 450 tysięcy cyfrowych książek, zawartości 12.5 tysiąca tytułów czasopism, 195 tys. cyfrowych norm i opisów patentowych oraz kilku milionów dokumentów cyfrowych innych typów). Biblioteka umożliwia zdalny dostęp do zbiorów cyfrowych także spoza uczelni (zawartości 76 baz Wirtualnej Biblioteki Nauki oraz platform oraz kolekcji cyfrowych z zasobów BU).
Biblioteka tworzy i zarządza trzema platformami cyfrowymi :
tworzy też:
współtworzy
W Bibliotece działa Regionalny Ośrodek Informacji Normalizacyjnej i Patentowej autoryzowany przez Polski Komitet Normalizacyjny w Warszawie oraz Urząd Patentowy Rzeczpospolitej Polskiej. Jego zbiór należy do największych w województwie i liczy ok. 200 tys. norm i opisów patentowych w postaci drukowanej oraz ok. 195 tys. w postaci cyfrowej. Ośrodek ma wdrożony System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji.
Biblioteka zgromadziła około 25 tys. jedn. zbiorów specjalnych o dużej wartości kulturowej i artystycznej. Są to kolekcje tworzone od lat siedemdziesiątych i rozwijane dla potrzeb naukowych i dydaktycznych środowiska akademickiego i regionalnego. Są one zaliczane do kulturowego zasobu narodowego. Obejmują zespoły: rękopisów, starodruków, książek oraz czasopism XIX wiecznych, kartografii, grafiki dawnej i współczesnej, plakatów, ekslibrisów, pocztówek, fotografii artystycznej, wydawnictw drugiego obiegu, tzw. „bibuły”, a także cennych pojedynczych publikacji. Przy bibliotece działa Pracownia Konserwacji Zbiorów Dawnych, która zajmuje się pracami restauracyjnymi cennych zbiorów bibliotecznych należących do zasobów narodowych i kolekcji artystycznych.
W bibliotece działa Artoteka, która ma w swoim dorobku organizację 150 wystaw i spotkań z artystami. Są to otwarte dla wszystkich prezentacje, debaty, dyskusje i spory na temat aktualnej problematyki sztuki współczesnej z jej problemami merytorycznymi, wynikającymi z zastosowania nowych technologii. W jej ramach działają dwie profesjonalne galerie: Galeria Grafiki Biblioteki Sztuki oraz Galeria Biblioteki Uniwersyteckiej, uznane w środowisku artystycznym kraju. W kolekcji znajdują się dzieła graficzne i malarskie najwybitniejszych współczesnych twórców polskich i obcych przekazanych bibliotece w darze przez artystów, są częścią kolekcji dzieł artystycznych liczącej prawie 13 tys. dzieł.
Biblioteka dysponuje nowoczesnym budynkiem, infrastrukturą informatyczną, technologiami i programami komputerowymi, a także nowoczesnymi systemami zabezpieczenia i ochrony zbiorów, zaprojektowanymi w technologii radiowej RFID. Jest to efekt zmian i modernizacji biblioteki oraz realizacji jej długoletnich planów unowocześniania i rozwoju.
Biblioteka to nowoczesne centrum zasobów edukacyjnych. Obsługuje rocznie około miliona czytelników w formie tradycyjnej oraz w zdalnym dostępie sieciowym.
Ewa Adaszyńska
