uz-logo-pion-2.png

logointegro5.png

Polityka otwartości wydawców i instytucji finansujących badania naukowe

Politykę otwartości poszczególnych wydawców określa serwis Sherpa RoMEO. Zarejestrowane czasopisma mają tam swój profil z zasadami określającymi prawa autorów i czytelników do ponownego wykorzystania dokumentów oraz publikowania artykułów poza pismem. W bazie tej można sprawdzić czy wydawca lub czasopismo udzielą nam zgody na samodzielną archiwizację publikacji.

Sherpa RoMEO dzieli polityki wydawców według kolorów:

  • zielony - oznacza, że można opublikować w repozytorium preprint, postprint lub wersję wydawniczą;
  • niebieski - pozwala na publikowanie postprintu lub wersji wydawniczej;
  • żółty - na publikowanie preprintu;
  • biały - informuje, że publikowanie poza czasopismem nie jest oficjalnie uzgodnione.

Przykładowo, w „wersji zielonej" wydawca daje autorowi zgodę na umieszczenie w repozytorium naukowym preprintu, czyli wstępnej wersji artykułu przed recenzją; postprintu, czyli zrecenzowanej ostatecznej wersji artykułu przed opublikowaniem, a także wersji wydawniczej w pliku PDF z szatą graficzną czasopisma. Te typy dokumentów można samoarchiwizować lub zlecać do zdeponowania w wybranych repozytoriach. Jest to proces realizacji tzw. "zielonej drogi" otwartego dostępu.

Sherpa RoMEO to prestiżowa baza polityk wydawców otwartych czasopism naukowych, która ułatwia autorom i instytucjom zrozumienie zagadnień prawnych oraz podejmowanie świadomych i pewnych decyzji w zakresie zgodności otwartego publikowania; warto zarejestrować tam swoje czasopismo. W bazie znajduje się ok. 31.115 czasopism naukowych 2.562 wydawców z całego świata, w tym 79 czasopism polskich 31 wydawców uczelni i instytucji naukowych. Swoją politykę określiły tam 4 czasopisma z Uniwersytetu Zielonogórskiego: „International Journal of Applied Mechanics and Engineering”, „International Journal of Applied Mathematics and Computer Sciences”, „Journal of Speech and Language Pathology” i „Management"; kolejne „Civil and Environmental Engineering Reports”, „Discussiones Mathematicae. Graph Theory”, “Discussiones Mathematicae. General Algebra and Applications”, figurują tam jako czasopisma otwarte, ale bez określonych zasad dostępności (kwiecień 2020).

Obok polityk wydawców, Sherpa rejestruje również polityki instytucji finansujących badania naukowe; można je znaleźć w serwisie Sherpa Juliet. Jest on przydatny dla naukowców, którzy otrzymali środki na finansowanie badań i chcą jasno podsumować swoje fundusze. Baza zawiera mandaty 159 instytucji z 26 krajów świata, głównie z Wielkiej Brytanii (nie ma tam jeszcze grantodawców polskich); określa zasady otwartego publikowania oraz archiwizacji w repozytoriach. Zasoby można przeszukiwać według krajów, organizacji oraz członkowstwa w grupach, np. fundatorów „Planu S”.

Odpowiedzi na pytanie, czy czasopismo jest zgodne z zasadami otwartego dostępu fundatora, dostarcza naukowcom Sherpa Fact porównując dane baz Romeo i Juliet.

Polityki dostępne w Sherpa określają możliwość otwartego publikowania i archiwizacji prac w repozytoriach.

Obok baz Sherpa istnieje też baza danych polityk czasopism w zakresie recenzowania oraz preprintów. Jest to serwis Transpose, którego celem jest upowszechnianie wiedzy na temat recenzowania i publikowania wstępnego wśród redaktorów i autorów. Dane dotyczące otwartej wzajemnej oceny (OPR), powtórnego przeglądu i szczegółowych zasad przedruku mogą być przydatne fundatorom, administratorom, dziennikarzom, bibliotekarzom, wydawcom. Serwis rozwija nowe praktyki oraz tworzy zasoby, prowadzi weryfikację danych we współpracy z redakcją lub wydawcą. Zawiera słownik terminów związanych z recenzowaniem naukowym, powtórnym przeglądem oraz preprintami.

Źródła:

Logo programu Widza Edukacja Rozwój Biało-czerwona flaga i napis Rzeczpospolita Polska Logo Euopejskiego Funduszu Społecznego
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 "Nowoczesne nauczanie oraz praktyczna współpraca z przedsiębiorcami - program rozwoju Uniwersytetu Zielonogórskiego", POWR.03.05.00-00-Z014/18